ΜΕΛΕΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ
Αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός του συστήματος
Μόλις πρόσφατα ανακοινώθηκε πως εκδόθηκαν και αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα της ΕΑΑΔΗΣΥ τα νέα (αναθεωρημένα) πρότυπα τεύχη διακηρύξεων ανοικτής διαδικασίας για τη σύναψη ηλεκτρονικών δημοσίων συμβάσεων μελετών, με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά με βάση τη βέλτιστη σχέση ποιότητας - τιμής.
Η θεσμοθέτηση του συστήματος ηλεκτρονικών δημοσίων συμβάσεων είναι αναμφισβήτητα μια θετική εξέλιξη προς την κατεύθυνση της επίλυσης διαχρονικών προβλημάτων του κλάδου παραγωγής τεχνικών έργων, που σχετίζονται με τη διαφάνεια των συμβάσεων, της ποιότητας των μελετών και τον αθέμητο ανταγωνισμό.
Στη σχετική ανακοίνωση αναφέρεται πως τα εν λόγω πρότυπα τεύχη, τα οποία μετά τη δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως θα έχουν δεσμευτική ισχύ, είναι προσαρμοσμένα στις διατάξεις της υπ’ αριθμόν. 117384/26-10-2017 ΚΥΑ (Β’ 3821) «Ρυθμίσεις τεχνικών ζητημάτων που αφορούν την ανάθεση των Δημοσίων Συμβάσεων έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών με χρήση των επιμέρους εργαλείων και διαδικασιών του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ.)», καθώς και στις πρόσφατες νομοθετικές τροποποιήσεις που επήλθαν στο ν. 4412/2016 με το άρθρο 39 του ν.4488/2017 (Α’ 137) και το άρθρο 107 του ν. 4497/2017 (Α’ 171).
Ας ελπίσουμε πως θα εξελιχθεί σε σύγχρονο εργαλείο εκσυγχρονισμού του συστήματος συμβάσεων μελέτης σύμφωνα με καταξιωμένα διεθνή - ευρωπαϊκά πρότυπα και όχι προσπάθεια εξωραϊσμού εγχώριων “πατεντών” που αφήνουν περιθώρια αδιαφάνειας και αθέμητου ανταγωνισμού εις βάρος της ποιότητας και της οικονομίας των δημοσίων έργων. Ωστόσο, εκφράζεται κάποια επιφύλαξη κατά πόσο οι εν λόγω θεσμικές εξελίξεις διασφαλίζουν την ανάθεση της σύμβασης μελέτης στην την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά με βάση τη βέλτιστη σχέση ποιότητας - τιμής. Επισημαίνεται σχετικά πως στα προαναφερθέντα νέα πρότυπα τεύχη διακηρύξεων για σύναψη συμβάσεων μελετών, δεν γίνεται σαφής αναφορά στο βασικό κριτήριο χρηματοοικονομικής ικανότητας των διαγωνιζόμενων Γραφείων Μελετών. Το κριτήριο αυτό, σύμφωνα με την διεθνή - ευρωπαϊκή πρακτική εμπειρία είναι η Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης με κάποια ελάχιστα όρια κάλυψης. Γιατί, σε μια σύμβαση ανάθεσης μελέτης πέρα από την Εγγυητική Επιστολή (για τη διασφάλιση τήρησης συμβατικών υποχρεώσεων από την πλευρά του Αναδόχου Μελετητή), η Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητή είναι το μόνο αξιόπιστο μέσο που κατοχυρώνει τον εκάστοτε Ιδιοκτήτη / Κύριο του έργου για τις οικονομικές συνέπειες από μελλοντικές αστοχίες / ζημιές που θα προκύψουν από λάθη ή παραλείψεις της μελέτης, όταν αυτή θα έχει υλοποιηθεί και το αντίστοιχο έργο θα έχει τεθεί σε λειτουργία.
Επιπρόσθετα, εστιάζοντας στο πρόβλημα των “μεγάλων εκπτώσεων“ ή, όπως λέγεται επίσης, των “ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών” επισημαίνεται για μια ακόμη φορά πως η παράμετρος Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητή – Επιβλέποντα είναι η παράμετρος “κλειδί" που αν αξιοποιηθεί ορθολογικά είναι ίσως η μόνη που μπορεί να συμβάλλει δραστικά στην επίλυσή του.
Είμαστε σε ένα στάδιο όπου ενόψει της μελλοντικής ανάκαμψης και ανάπτυξης της οικονομίας, είμαστε υποχρεωμένοι να δημιουργήσουμε κλίμα διαφάνειας και φιλικό επενδυτικό περιβάλλον ώστε να υπάρξει πραγματική ανάπτυξη της οικονομίας με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και με την αύξηση του εισοδήματος.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, στο πλαίσιο του ευρύτερου προβληματισμού για την “επόμενη μέρα”, να υπάρξει εξορθολογισμός του συστήματος παραγωγής μελετών και κατασκευών τεχνικών έργων με ουσιαστική προσέγγιση του μηχανισμού της Ασφάλισης, που αναγκαστικά θα πρέπει να συνδεθεί με διαφορετικές αντιλήψεις γύρω από την υλοποίηση μελετών και κατασκευών τεχνικών έργων με τη δέουσα ποιότητα προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.