ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
Επαγγελματική Ευθύνη Μηχανικών
Νέο Σχέδιο Νόμου για τον «Έλεγχο και την Προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος» βρίσκεται σε διαβούλευση (http://www.opengov.gr/minenv/?p=7778). Αναγκαίο, γιατί πρέπει κάποτε να δρομολογηθούν και να ολοκληρωθούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις ώστε να ισχύει και στη χώρα μας θεσμικό πλαίσιο παρόμοιο με αυτό που εφαρμόζεται σε όλες τις προηγμένες χώρες της Ευρώπης.
Είναι προφανές πως στο πλαίσιο του νέου νόμου για την πολεοδόμηση χρειάζεται αποφασιστική βούληση από την πλευρά της Πολιτείας ώστε να μην υπάρχουν κενά ή αναστολές στην εφαρμογή των άρθρων του νέου νόμου και να μην προβλέπονται μελλοντικές “ρυθμιστικές” Υπουργικές Αποφάσεις που να ακυρώνουν στην πράξη τα όποια εκσυγχρονιστικά μέτρα. Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Σύλλογος Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδος, “αφού η Πολιτεία προσπαθεί να διαμορφώσει εκ νέου τους μηχανισμούς ελέγχου και λειτουργίας της στον τομέα των ακινήτων και να θέσει τέρμα στις παθογένειες του παρελθόντος, οποιαδήποτε νομοθετική ή άλλη πρωτοβουλία πρέπει να είναι σύγχρονη, σαφής, πλήρως τεκμηριωμένη και ολοκληρωμένη”.
Τα τελευταία χρόνια έγιναν κάποιες ουσιαστικές αλλαγές στις διαδικασίες που αφορούν τις σχέσεις Πολίτη – Μηχανικού και Πολεοδομίας. Κάποιες αρμοδιότητες των πολεοδομικών υπηρεσιών ορθώς αφαιρέθηκαν από αυτές και πέρασαν ήδη στους ιδιώτες Μηχανικούς. Η αρχή έγινε με τις τακτοποιήσεις αυθαιρέτων, οι οποίες γίνονται πλέον ηλεκτρονικά χωρίς την μεσολάβηση πολεοδομικών υπηρεσιών, συνεχίστηκε με τον έλεγχο των οικοδομικών εργασιών που γίνεται πλέον από ιδιώτες μηχανικούς, τους ελεγκτές δόμησης και τώρα σχεδιάζεται να επεκταθεί και στις Αδειες Δόμησης.
Ως βασικά στοιχεία του υπό διαβούλευση θεσμικού πλαισίου αναφέρονται:
- Ο σύγχρονος τρόπος έκδοσης των Αδειών Δόμησης και
- Η θεσμοθέτηση της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας των Κτηρίων,
χωρίς τον "ασφυκτικό εναγκαλισμό" των πολεοδομικών αρχών, που ως γνωστόν συντηρεί τη γραφειοκρατία και υποθάλπει φαινόμενα συναλλαγής - διαφθοράς.
Ρόλος και Ευθύνες Μηχανικών
“Κλειδί” στον εκσυγχρονισμό που πρέπει να φέρει το νέο νομοσχέδιο είναι η αναβάθμιση του ρόλου των Μηχανικών. Γιατί, η επιτυχία του νέου σύγχρονου συστήματος δόμησης θα πρέπει να βασίζεται στην επιστημονική επάρκεια και άρτια οργάνωση αλλά και επαγγελματική αξιοπιστία των Μηχανικών. Δηλαδή, σε στοιχεία που αντικειμενικά αναβαθμίζουν το ρόλο αλλά και την υπευθυνότητα των Μηχανικών απέναντι στους Καταναλωτές και στην Κοινωνία.
Οι Μηχανικοί έχουν την απαραίτητη επάρκεια να μπορούν να αναλαμβάνουν με υπευθυνότητα τις επαγγελματικές ευθύνες που ούτως ή άλλως τους βαραίνουν στην πράξη. Στη βάση αυτή, είναι απαράδεκτο στο νέο Σχέδιο Νόμου να προβάλλεται ως ασφαλιστική δικλείδα ότι θα κάνουν καλά τη δουλειά τους, η απειλή υπερβολικών ποινών που φτάνουν μέχρι και στην αφαίρεση της άδειας άσκησης επαγγέλματος. Δεν μιλάμε για τις όποιες πειθαρχικές ή ποινικές ευθύνες, που είναι ορθό να υπάρχουν. Μιλάμε για ευθύνες που ανάγονται καθαρά σε αστικά αδικήματα για ενδεχόμενες ζημιές λόγω λάθους ή παράλειψης κατά την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητας του Μηχανικού.
Συγκεκριμένα, μιλάμε για τις απαράδεκτες προβλέψεις του Άρθρου 57 (Κυρώσεις) του υπό διαβιούλευση νέου νόμου, οι οποίες πέρα από το γεγονός πως είναι πρακτικά ανεφάρμοστες, προσβάλλουν το κύρος των Μηχανικών και συνιστούν καθεστώς διαρκούς "ομηρίας" με ανοιχτό το "παράθυρο" της συναλλαγής.
Αναγκαία η υπέρβαση
Στη χώρα μας, δυστυχώς, αγνοούμε ακόμη και δεν θέλουμε να γνωρίζουμε την έννοια της Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης.
Καταφεύγουμε σε υπερβολές που ξεφεύγουν από την κοινή λογική και από τη διεθνή πρακτική.
Συγχέουμε την Ποινική Ευθύνη, που ορθώς σχετίζεται με πρόστιμο ή τιμωρία, με την Αστική Ευθύνη, που μεταφράζεται σε νομική υποχρέωση αποζημίωσης για τυχόν ζημιές από λάθη ή παραλείψεις. Εδώ αξίζει να επισημανθεί πως η όποια Αστική Ευθύνη, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, ασφαλίζεται. Δηλαδή, καλύπτεται από κάποια ασφαλιστική εταιρεία, η οποία και αποζημιώνει για λογαριασμό του ασφαλισμένου Μηχανικού.
Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού είναι η απαραίτητη η θεσμοθέτηση και στη χώρα μας, της υποχρεωτικής Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης σύμφωνα με την παγιωμένη πρακτική που εφαρμόζεται στις προηγμένες χώρες της Ευρώπης, εδώ και χρόνια. Προς τούτο, δεν χρειάζεται “να εφεύρουμε τoν τροχό”. Αυτό που χρειάζεται είναι η θέσπιση κάποιων ελάχιστων προδιαγραφών που να μην επιδέχονται αμφισβήτηση ή κακοήθη υπέρβαση στην πράξη. Το σχετικό κείμενο των προδιαγραφών αυτών θα μπορούσε να είναι το αντιστάθμισμα (αντικατάσταση) του προαναφερθέντος άρθρου που αναφέρεται στις “Κυρώσεις Μηχανικών”, που δεν εκπονούν σωστές μελέτες και δεν κάνουν επιβλέψεις έργων με τη δέουσα επιμέλεια..
Πρέπει κάποτε να αφυπνιστούμε και να δούμε τα πράγματα με το πνεύμα της σύγχρονης λογικής. Να απαλλαγούμε από την “πατερναλιστική” λογική με την οποία είχε δομηθεί τόσα χρόνια η πολεοδομική νομοθεσία, η οποία επιτρέπει τη διαπλοκή, το χρηματισμό και τις πελατειακές σχέσεις, δημιουργώντας σύγχιση και απογοήτευση στους υγιώς σκεπτόμενους και ορθά πράττοντες Μηχανικούς.
Ένα νέο σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο δόμησης, αποτελεί βάσιμη ελπίδα για την ευρύτερη ανάπτυξη κτιριακών υποδομών στη χώρα μας. Γιατί, η όποια ανάπτυξη στο χώρο της δόμησης, που αναγκαστικά κάποια στιγμή θα επέλθει με την οικονομική συνδρομή ξένων και εγχώριων επενδυτών, απαιτεί ένα πιο “καθαρό” και αξιόπιστο θεσμικό περιβάλλον.