ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ (Ι)

Θεσμικό πλαίσιο και επισημάνσεις ...

Δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική εφημερίδα nextdeal.gr, 01/03/2021.

Το θεσμικό πλαίσιο

Στο πλαίσιο άσκησης του επαγγέλματός του ο δικηγόρος είναι υποχρεωμένος να τηρεί τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες που το διέπουν και που ορίζονται  στον ελληνικό Κώδικα Δεοντολογίας Δικηγορικού Λειτουργήματος αλλά και στον “Καταστατικό Χάρτη θεμελιωδών αρχών του νομικού επαγγέλματος και στον Κώδικα Δεοντολογίας για τους ευρωπαίους δικηγόρους” του Συμβουλίου των δικηγορικών συλλόγων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ως γνωστόν, κάτω από την πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το δίκαιο του ανταγωνισμού, ο Έλληνας Νομοθέτης προέβη στη μεταρρύθμιση των όσων ίσχυαν για τα ελεύθερα επαγγέλματα. Ωστόσο ενώ το βασικό ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο υπάρχει, η εφαρμογή του στην πράξη, φαίνεται να χωλαίνει στη χώρα μας. Γιατί, “απελευθέρωση επαγγέλματος” δεν σημαίνει τυπική ενσωμάτωση στο εγχώριο δίκαιο κάποιας Ευρωπαϊκής Οδηγίας με περιοριστικούς κανόνες και με κάποιες μελλοντικές "κανονιστικές πράξεις" (Προεδρικά Διατάγματα, Υπουργικές Αποφάσεις ή Εγκύκλιοι) όπου κάπου ή κάπως μπορεί να αποκλίνουν από τη βούληση του νομοθέτη / της Ευρωπαϊκής Οδηγίας. Και εδώ, δεν πρέπει να λησμονείται πως δεν υπάρχει μόνο το εγχώριο αλλά και το ευρωπαϊκό δίκαιο. Επιπλέον, για την πλήρη απόδοση των μέτρων απελευθέρωσης κάποιου επαγγέλματος απαιτούνται επιμέρους θεσμικές αλλαγές και, το σπουδαιότερο, αλλαγή νοοτροπίας σε ότι αφορά την εφαρμογή τους στην πράξη.

Αποκλίσεις …

Αναφέρεται καταρχήν ο Νόμος 3844/2010 με τον οποίο ενσωματώθηκε η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την “Απελευθέρωση Επαγγελμάτων”. Εστιάζοντας στο άρθρο 24 του Ν3844/2010 όπου ρητά προτρέπει στην Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης. Θέμα που διακριτικά προσπεράστηκε με την πρόβλεψη μελλοντικής έκδοσης Κοινής Υπουργικής Απόφασης προκειμένου να τεθεί σε ισχύ . Γνωστή “ντρίπλα” του εγχώριου  συστήματος, όταν προκειμένου να αποφύγει την εφαρμογή κάποιου  εκσυγχρονιστικού μέτρου που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση, παραπέμπει σε μελλοντική πράξη νομοθετικού πλαισίου που συνήθως ξεχνιέται παραμένοντας “στα αζήτητα”.
Είναι ατυχής παράλειψη του δικηγορικού κλάδου η μη ανάδειξη της Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης των μελών του, όπως συμβαίνει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του θα πρέπει γόνιμα  να προβληματίσει τους ελληνικούς δικηγορικούς συλλόγους (γιατί όχι και να ακολουθηθεί), είναι αυτό του Πανκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου που όχι μόνο εξαρχής αντέδρασε θετικά στο πνεύμα της ΕΟ αλλά επέβαλλε στα μέλη του, από 2009, την υποχρέωση να ασφαλιστούν με ουσιαστικές καλύψεις και με κάποια ελάχιστα όρια.

Επισημαίνεται πως κάτι παρόμοιο συνέβη και με τον Ν4194/13, ο οποίος ψηφίστηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2013 και αναφέρεται ως “Κώδικας Δικηγόρων”.  Αναμφισβήτητα πρόκειται για σημαντικό νομοθέτημα που αντανακλά την εγχώρια πρακτική άσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος προσεγγίζοντας παράλληλα την αντίστοιχη ευρωπαϊκή πρακτική. Ωστόσο, εξετάζοντας το συγκεκριμένο νομοθέτημα, σε ότι αφορά την επαγγελματική ευθύνη Δικηγόρου, διαπιστώνεται πως η παράμετρος αυτή δεν αντιμετωπίζεται διεξοδικά, όπως θα έπρεπε με βάση την ισχύουσα ευρωπαϊκή - διεθνή πρακτική. Ενώ γίνεται εκτενής αναφορά στην Πειθαρχική Ευθύνη δικηγόρου (Κεφάλαιο Η), δεν γίνεται κάποια αντικειμενική αναφορά στο θέμα της Αστικής Ευθύνης του. Μόνη έμμεση αναφορά, η υποχρέωση αποζημίωσης στο πλαίσιο αγωγής για κακοδικία (άρθρο 160, Κεφάλαιο Θ) και αυτό, αποκλειστικά και μόνο, για λόγους δόλου ή βαριάς αμέλειας! Είναι ατυχές να αποσιωπείται η όποια Αστική Ευθύνη για εξ αμελείας λάθος ή παράλειψη του δικηγόρου. Κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί πως δεν είναι αντικειμενικά ορθό, ευρύτερα να λέγεται πως “ο Δικηγόρος δεν φέρει Αστική Ευθύνη και ευθύνεται μόνο για βαριά αμέλεια ή δόλο”!

Η ευρωπαϊκή - διεθνής πρακτική εμπειρία δεν συμβιβάζεται με παρόμοιες πρακτικές καθόσον αποδέχεται ξεκάθαρα την Αστική Ευθύνη, όχι μόνο του Δικηγόρου αλλά και ευρύτερα των διαφόρων επαγγελματιών που παρέχουν υπηρεσίες. Κάτι, που ειδικά οι σύγχρονοι Έλληνες Δικηγόροι, θα πρέπει να γνωρίζουν στο πλαίσιο άσκησης του επαγγέλματός τους εντός της απελευθερωμένης ευρωπαϊκής αγοράς. Σχετικά, θα άξιζε ίσως να προβληματίσει το παράδειγμα του Κυπριακού Δικηγορικού Συλλόγου, που από το 2009 επέβαλε υποχρεωτικά στα μέλη του την Ασφάλιση της Επαγγελματικής Ευθύνης με κάποια ελάχιστα όρια κάλυψης, τα οποία μάλιστα αναπροσαρμόσθηκαν στη συνέχεια, σε μεγαλύτερο ποσό.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το κείμενο αποτελεί μέρος της Εισήγησης του κ. Γιώργου Κουτίνα »  με τίτλο: «ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ & ΑΣΦΑΛΙΣΗ», στο «1ο Πανελλήνιο Forum για το Δικηγορικό Επάγγελμα», το οποίο είχε γίνει στις 7 & 8 Νοεμβρίου 2014, στο Ζάππειο Μέγαρο, στην Αθήνα