ΕΥΘΥΝΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ (Ι)
Ας πάψουμε να αρμενίζουμε στραβά!
Έχοντας ήδη συμπληρώσει την τρίτη δεκαετία της επαγγελματικής μου καριέρας αναλογίζομαι την τεράστια πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας, τις μεγάλες αλλαγές που έχουν εμφανιστεί στο επάγγελμα του Μηχανικού, τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις που έχουν αλλάξει ριζικά τον τρόπο που ζούμε και δουλεύουμε, τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές …Υπάρχουν όμως και κάποιες σταθερές αξίες οι οποίες φαίνεται ότι παραμένουν αναλλοίωτες στο πέρασμα του χρόνου. Μια από αυτές είναι η τάση μας ως Έλληνες να προσπερνάμε ή, καλύτερα, να αγνοούμε τις «ντιρεκτίβες» της ΕΈ (παλιά έκφραση πολιτικής “πανουργίας”, που υποδηλώνει “αντίσταση” σε ό,τι αφορά την υιοθέτηση αρχών που το Κυβερνείο των Βρυξελλών προσπαθεί να μας επιβάλλει) και να θεωρούμε ότι “είμαστε το κέντρο του κόσμου”! Ίσως τώρα με την πρωτόγνωρη οικονομική κρίση που βιώνουμε κάπως να αλλάζουμε άποψη …
Εστιάζοντας στο χώρο των Μηχανικών, μία από τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις που αποδεικνύει την παραπάνω θέση αποτελεί η αντίληψη που επικρατεί για τα θέματα Ασφάλισης της Επαγγελματικής τους Ευθύνης. Τι και αν οι συνάδελφοί μας σε άλλες χώρες έχουν συνειδητοποιήσει στο σύνολό τους τις ευθύνες τους και τις δυνατότητες που προσφέρει η Ιδιωτική Ασφάλιση για την αντιμετώπιση των επαγγελματικών και επιχειρηματικών κινδύνων; Τι και αν κάποιοι πρωτοπόροι μηχανικοί στην Ελλάδα έχουν βρει θετική διέξοδο στις αβεβαιότητες με τις οποίες είναι συνυφασμένη η δραστηριότητά τους, μέσα από την Ασφάλιση της Επαγγελματικής τους Ευθύνης; Τι και αν υπάρχουν ουκ ολίγοι άτυχοι Μηχανικοί που «σερνόμενοι» στα δικαστήρια για λόγους κάποιου λάθους, αμέλειας ή «κακιάς στιγμής» αναγκάσθηκαν μέχρι και να εγκαταλείψουν το επάγγελμα; Υπάρχει πάντοτε η συντριπτική πλειοψηφία των «παραδοσιακών» Μηχανικών, που την εποχή της πληροφορικής και του διαδικτύου αδιαφορεί για τις σύγχρονες πρακτικές εξελίξεις.
Αφού έχει δημιουργηθεί μια τρομερή σύγχυση σχετικά με το θέμα των ευθυνών, συνεπικουρούμενη και από τις τραγελαφικές παλινωδίες της Πολιτείας, τελικά κάποιοι βρήκαν τη λύση. Αντί να μιλάνε για Ασφάλισης της Επαγγελματικής Ευθύνης, αναφέρονται σε Ασφάλιση της Μελέτης (μήπως από κλοπή ή πυρκαγιά;). Άντε μετά από αυτά, να μπορέσει κάποιος να αντιμετωπίσει την άλλη παγκόσμια πρωτοτυπία που είναι η “ποινικοποίηση της εξ αμελείας ευθύνης του Μηχανικού” …
Οι ευθύνες
Ας επιχειρήσουμε λοιπόν άλλη μια φορά να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα στο χώρο της Ευθύνης Μηχανικών, η οποία δυστυχώς πάντα υπάρχει και ... βαραίνει.
Όπως κάθε επαγγελματίας με αυξημένα προσόντα φέρει και τις ανάλογες επαγγελματικές ευθύνες, έτσι και οι Μηχανικοί έχουν ευθύνες υψηλού κινδύνου αφού από ενδεχόμενη υπαιτιότητά τους μπορεί, πέρα από άμεσες ή και έμμεσες χρηματικές απώλειες, να προκληθεί και απώλεια ανθρώπινης ζωής. Επειδή δε κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι αλάνθαστος ή απρόσβλητος από κάποιο τυχαίο ή αιφνίδιο -και ενίοτε μοιραίο- συμβάν, η Ασφάλιση έχει καθιερωθεί στην πράξη ως το μοναδικό «στήριγμα» για τον σύγχρονο Μηχανικό. Και όταν λέμε "Ασφάλιση", εννοούμε καταρχάς την κατάλληλη νομική προστασία για εικαζόμενο ποινικό και αστικό αδίκημα καθώς και την κατάλληλη λύση στην κάλυψη τυχόν αξιώσεων αποζημίωσης που θα μπορούσαν να προκύψουν λόγω λάθους ή παράλειψης από την εφαρμογή των μελετών, την επίβλεψη και την εν γένει επαγγελματική δραστηριότητα του Μηχανικού. Και μόνο οι παραπάνω επισημάνσεις, τις οποίες όλοι οι Μηχανικοί έχουν λίγο πολύ υπόψη, θα έπρεπε φυσιολογικά να τους προβληματίζουν και να τους ωθούν στη «θωράκισή» τους μέσω της αντιμετώπισης των επαγγελματικών κινδύνων. Και αυτή δεν είναι άλλη από την Ασφάλιση της Επαγγελματικής Ευθύνης.
Οι σύγχρονες εξελίξεις
Με τον «αναγκαστικό», κατά κάποιο τρόπο, εκσυγχρονισμό της αγοράς λόγω της απελευθέρωσης του επαγγέλματος στο πλαίσιο της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς και λόγω Μνημονίου, η ορθολογική εφαρμογή του θεσμού της Ασφάλισης και ειδικότερα της Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης είναι μία διαδικασία σε εξέλιξη. Πάντως, επί της ουσίας, η εμπέδωση της ασφάλισης από το ελληνικό σύστημα είναι θέμα αντανακλαστικών του στα ερεθίσματα από το ευρύτερο πολιτικό-κοινωνικό σύστημα στο οποίο ανήκουμε ως χώρα. Ας μην ξεχνάμε ότι εκτός από τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες και τους Νόμους του Κράτους, υπάρχουν και οι Νόμοι της Αγοράς, που μπορούν καμιά φορά να αποδειχθούν αμείλικτοι για τον παρανομούντα. Οι εξελίξεις και ο ανταγωνισμός στα πλαίσια της ΕΈ και της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, δίνουν μεγάλο προβάδισμα στους Νόμους της Αγοράς. Ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης, οι Νόμοι αυτοί αποκτούν πολύ σημαντική βαρύτητα.