ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ. Ανημέρωτοι & ανυπεράσπιστοι στα θέματα Ευθύνης!
Ανημέρωτοι & ανυπεράσπιστοι και στο θέμα της Ασφάλισης!
Μετά από μια πρώτη εμπειρία Μηχανικού, βρέθηκα συγκυριακά στο χώρο των ασφαλίσεων έχοντας αρχικά εξειδικευθεί στις επιχειρηματικές ασφαλίσεις και εργασθεί σε πολυεθνικό ασφαλιστικό όμιλο της Γαλλίας. Παρακολουθώντας, τα τελευταία 30 χρόνια, τις θεσμικές εξελίξεις και τα δρώμενα γύρω από τα τεχνικά έργα (δημόσια έργα υποδομής και οικοδομικά έργα) καθώς και γύρω από το επάγγελμα του Μηχανικού, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως έχουμε να διαβούμε πολύ δρόμο ακόμη στα θέματα ορθολογικής διαχείρισης κινδύνων μελέτης και κατασκευής τεχνικών έργων. Δυστυχώς, αγνοούνται ή και αποφεύγονται ενέργειες σύγκλισης και προσαρμογής στην ισχύουσα ευρωπαϊκή - διεθνή πραγματικότητα. Και όμως, οι καιροί αλλάζουν. Οι σύγχρονες απαιτήσεις σε θέματα ασφάλεια και ποιότητας έργων αυξάνουν και γίνονται πιο αυστηρές για τους Μηχανικούς, Μελετητές ή/και Κατασκευαστές. Οι σωστοί επαγγελματίες θα επιβιώσουν και θα προοδεύσουν …
Οι ευθύνες
Οι Ευθύνες των Μηχανικών πάντα υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν, όσο μελετώνται και κατασκευάζονται τεχνικά έργα. Οι ευθύνες των συντελεστών παραγωγής των έργων είναι σε γενικές γραμμές προσδιορισμένες από τη βασική εθνική νομοθεσία και λεπτομερώς αποσαφηνισμένες από τη διεθνή πρακτική εμπειρία και την ευρύτερη νομολογία. Εξ άλλου, η νομοθεσία και ιδιαίτερα σε ότι αφορά θέματα Αστικής Ευθύνης ακολουθεί διεθνώς παρόμοιες βασικές αρχές Δικαίου. Αναφορικά με τις αρμοδιότητες και ευθύνες, διαχωρίζουμε τους Αρχιτέκτονες - Μηχανικούς σε δύο διακριτές κατηγορίες:
- Μελετητές - Σύμβουλοι, που παρέχουν υπηρεσίες Μελέτης, Επίβλεψης, Διοίκησης ή ειδικού Συμβούλου Ασφάλειας, Διαχείρισης Ποιότητας, Εξοικονόμησης Ενέργειας, Περιβάλλοντος κλπ και
- Εργολάβοι - Κατασκευαστές, που εκτελούν το τεχνικό έργο ή προμηθεύουν δομικά υλικά και εξοπλισμό που ενσωματώνονται σε αυτό.
Οι πρώτοι, όπως λένε οι νομικοί, έχουν "Ευθύνη Επιμέλειας", για τις υπηρεσίες που παρέχουν. Δηλαδή έχουν υποχρέωση για ενσυνείδητη τήρηση των κανόνων της “τέχνης και της επιστήμης”. Οι δεύτεροι. έχουν "Ευθύνη Αποτελέσματος", δηλαδή ευθύνη για παράδοση άρτιας και ασφαλούς κατασκευής ή προϊόντος, σύμφνωνα με τους όρους της εκάστοτε σύμβασης και την ισχύουσα νομοθεσία.
Ο ρόλος της Ασφάλισης
Η διεθνής πρακτική έχει αναδείξει σύγχρονους μηχανισμούς διασφάλισης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και του παραδιδόμενου τεχνικού έργου ή προϊόντος καθώς και του εκάστοτε Κύριου του Έργου / Χρηματοδότη - Επενδυτή ο οποίος πληρώνει για τη Μελέτη και Κατασκευή του εκάστοτε έργου. Βασικό "εργαλείο" διασφάλισης, πέρα από την τυπική διαπίστευση της επάρκειας τυπικών προσόντων και σχετικής εμπειρίας αντίστοιχα του Μελετητή / Συμβούλου Μηχανικού και του Εργολάβου Κατασκευαστή ή Προμηθευτή, είναι η "εγγύηση" από κάποιο ανεξάρτητο Τρίτο Φορέα για την ποιότητα των υπηρεσιών (σε ότι αφορά ευθύνη στα πλαίσια Μελέτης, Επίβλεψης, Διοίκησης Έργου) και την αρτιότητα και ασφάλεια του έργου (σε ότι αφορά ευθύνη στα πλαίσια της Κατασκευής) . Η "εγγύηση" αυτή δεν είναι άλλη από την Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητή / Συμβούλου Μηχανικού και αντίστοιχα, η Ασφάλιση “κατά παντός κινδύνου” Κατασκευής Έργου. Σημειώνεται πως υπάρχει και η Ασφάλιση "10ετούς εγγύησης του αποπερατωμένου έργου", η οποία αποτελεί εξειδικευμένο θέμα που ξεφεύγει από το σκοπό του παρόντος άρθρου και είναι μακράν ισχύουσα “κουλτούρα” στη χώρα μας.
Εκφράζεται η άποψη πως οι παραπάνω ασφαλίσεις δεν εφαρμόζονται ορθολογικά στην πράξη, με τη δέουσα αρτιότητα και πληρότητα. Ιδιαίτερα η πρώτη (Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητή / Συμβούλου Μηχανικού) συνήθως απουσιάζει στις συμβάσεις Μελέτης ή/και Κατασκευής τεχνικών έργων (δημόσιων ή/και ιδιωτικών). Όταν δε υφίσταται ως συμβατικός όρος, συχνά υποβαθμίζεται σε τυπικό “χαρτί” χωρίς να αναζητείται η ουσία της ασφαλιστικής κάλυψης.
Εδώ και πολλά χρόνια, η διεθνής πρακτική έχει επιβάλλει, την Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης ως μοναδικό μέσο νομικής & και οικονομικής διασφάλισης του Μηχανικού. Στο πνεύμα αυτό είναι και η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2006/123/ΕΚ που έχει ενσωματωθεί στο εγχώριο δίκαιο με το Νόμο3844/2010.
Στο σημείο αυτό αξίζει να τονίσουμε ότι το ίδιο το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος ή ακόμη τα επαγγελματικά σωματεία των μηχανικών, θα έπρεπε να αναλάβουν πρωτοβουλία για υιοθέτηση, και στη χώρα μας, κατάλληλης αξιόπιστης λύσης στο θέμα της Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης και να αναδείξει την πραγματική κατάσταση ενημερώνοντας τα μέλη τους.
Θα πρέπει κάποτε συστηματικά να εφαρμόσουμε το θεσμό της Ασφάλισης και στην Ελλάδα. Τυχόν έλλειψη πραγματικού ενδιαφέροντος ή "έλλειμμα" αξιοπιστίας της εγχώριας ασφαλιστικής αγοράς δεν θα πρέπει να αποτελεί άλλοθι απραξίας. Ο θεσμός της Ασφάλισης είναι διεθνοποιημένος και κάλλιστα μπορούν να βρεθούν γόνιμες και σχετικά φτηνές λύσεις όταν οι απαιτήσεις ασφάλισης είναι αντικειμενικά σαφείς.