ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

Χρήσιμο μάθημα από το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών

Δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική εφημερίδα «Ασφαλιστική Αγορά», 11/05/2023.

Σε συνέχεια των όσων έχουν γραφτεί γύρω από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, κρίνω σκόπιμο να διατυπώσω κάποιες απόψεις βασιζόμενος σε εξειδικευμένη εμπειρία μου στον κλάδο της ασφάλισης αστικής ευθύνης, απόρροια μακρόχρονης συνεργασίας με την ασφαλιστική αγορά των Lloyd’s του Λονδίνου ως Εξουσιοδοτημένος Ανταποκριτής τους.

Αφορμή για το παρόν κείμενο υπήρξε πρόσφατο άρθρο του γνωστού καθηγητή κ. Μιλτιάδη Νεκτάριου, με τίτλο «Πώς θα αποζημιωθούν οι θάνατοι στα Τέμπη: Μαθήματα για τη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών». Στο άρθρο αυτό, το οποίο θα χαρακτήριζα ως ένα προχωρημένο μάθημα ασφάλισης αστικής ευθύνης, αναφέρεται το εξής: «Οι οικογένειες των θυμάτων του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν αγωγές αποζημίωσης εναντίον της εταιρείας μεταφορών, Hellenic Train. Η εταιρεία πρέπει να έχει επαρκή ασφάλιση αστικής ευθύνης για σωματικές βλάβες, θανάτους ή υλικές ζημιές των επιβαινόντων στα τρένα της. Επίσης, οφείλει χρηματική ικανοποίηση για ψυχική οδύνη των οικογενειών των θυμάτων. Αστική ευθύνη έχει, επίσης, και για σωματικές βλάβες ή θανάτους για τους εργαζόμενους στα τρένα της. Επίσης, επειδή είναι διεθνής (ιταλική) εταιρεία, θα είναι εύλογο να έχει ασφαλίσει τα περιουσιακά της στοιχεία, τη διακοπή εργασιών, καθώς και τις αστικές ευθύνες της προς τους ιδιοκτήτες των εμπορευμάτων που μεταφέρουν τα τρένα της».

Από τα παραπάνω προκύπτουν οι βασικές ασφαλιστικές καλύψεις που οφείλει να διαθέτει η συγκεκριμένη εταιρεία: «Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης έναντι Τρίτων (Public Liability)» και «Ασφάλιση Εργοδοτικής Ευθύνης έναντι εργαζομένων (Employer’s Liability)», καθώς και η κλασική «Ασφάλιση Περιουσίας και Απώλειας Εσόδων (Property & Business Interruption Insurance)».

Επιπρόσθετα, θα σημείωνα και την αστική ευθύνη έναντι των Μετόχων, Δανειστών και Δημόσιων Αρχών για τυχόν οικονομικές απώλειες λόγω λαθών και παραλείψεων των Εκτελεστικών Οργάνων της εταιρείας. Δηλαδή, «Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης (Directors & Officers’ Liability Insurance)».

Θέλω να πιστεύω πως μια τέτοια εταιρεία διαθέτει σε ισχύ και με τη δέουσα επάρκεια τις παραπάνω ασφαλιστικές καλύψεις, γιατί όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο καθηγητής κ. Νεκτάριος, «εάν δεν έχει κάνει όλες αυτές τις ασφαλιστικές καλύψεις, σύντομα θα οδηγηθεί σε πτώχευση (ή θα επιβαρύνει τη Μητρική εταιρεία με τις αντίστοιχες αποζημιώσεις)».

Το παρόν άρθρο έχει ως στόχο τον γόνιμο προβληματισμό και όχι την κριτική σε χρόνιες παθογένειες του συστήματος. Ωστόσο, σημειώνεται πως, με βάση την αρχή της συνυπαιτιότητας που συνήθως αναζητείται σε σοβαρά ζημιογόνα συμβάντα σαν το συγκεκριμένο, τα θέματα αστικής ευθύνης και ασφάλισης που προαναφέρθηκαν, αφορούν αντίστοιχα και την αρμόδιο κρατικό φορέα σιδηροδρόμων, οπότε το όποιο κόστος βαραίνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Ίσως είναι και ο λόγος για τον οποίο η Πολιτεία ανέλαβε κάποιες πρωτοβουλίες αρωγής προς τα θύματα, ώστε να αποφευχθούν ενδεχόμενες αγωγές, οι οποίες προφανώς δεν μπορεί να αποκλειστούν.

Λαμβάνοντας υπόψη πως οι παραπάνω απόψεις αφορούν και την κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα, εύλογα διερωτάται κανείς:

• Πόσο καλά είναι ασφαλισμένες οι διάφορες ελληνικές επιχειρήσεις, για τους κινδύνους Αστικής Ευθύνης έναντι Τρίτων, Εργαζομένων, Πελατών ή ακόμη και έναντι του Περιβάλλοντος, ώστε να αντιμετωπίζουν αν όχι την ακραία περίπτωση της πτώχευσης αλλά τις σοβαρές οικονομικές συνέπειες που θα μπορούσαν ενδεχόμενα να προκύψουν;
• Πόσο καλά τηρούνται και εφαρμόζονται οι θεσμικές υποχρεώσεις, που απορρέουν από την ευρύτερη ευρωπαϊκή νομοθεσία και η οποία αναγκαστικά έχει εφαρμογή και στη χώρα μας, όπως σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ;
  Προσωπικά, γνωρίζοντας τα κενά της εγχώριας πρακτικής σε θέματα ασφάλισης επιχειρηματικών κινδύνων, θα έθετα επιπλέον και το ερώτημα:

• Πόσο πλήρη και άρτια είναι τα αντίστοιχα ασφαλιστήρια αστικής ευθύνης, στην περίπτωση που διαθέτουν τις παραπάνω ασφαλιστικές καλύψεις; Γιατί, από τη σχετική εμπειρία, προκύπτει πως η πλειονότητα των επιχειρήσεων συνήθως μεριμνά για την ασφάλιση των περιουσιακών στοιχείων (tangible assets) και δεν αντιμετωπίζει με ορθολογικό τρόπο τα θέματα Αστικής Ευθύνης (intangible assets) που, με τα σημερινά δεδομένα, είναι πιο σημαντική παράμετρος για τη διασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας μιας σύγχρονης επιχείρησης.

Τέλος, χωρίς να θέλω να επεκταθώ στον χρήσιμο ρόλο της Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης, εστιάζω σε αυτό που ο καθηγητής κ. Νεκτάριος επισημαίνει: «Το νομικό σύστημα των αστικών ευθυνών εξυπηρετεί δύο κοινωνικούς στόχους: (α) παρέχει τα σωστά κίνητρα για τη συνεχή βελτίωση των συστημάτων ασφαλείας για τη μείωση της συχνότητας και της έντασης των ατυχημάτων, και (β) εγγυάται τη δίκαιη αποζημίωση των θυμάτων των ατυχημάτων».

Για την περίπτωση (α), το πρακτικό νόημα που προκύπτει είναι το γεγονός πως εφόσον η ασφάλιση γίνεται συστηματικά ως σώφρων επιχειρηματική πρόνοια ή υποχρεωτικά λόγω συμβατικής ή νομικής υποχρέωσης, είναι προφανές πως οι ασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες θα καλούνται να αποζημιώνουν για ζημιογόνα συμβάντα που ενδεχόμενα προκύπτουν, θα έχουν κάθε λόγο να μεριμνούν ή και να επιβάλλουν προϋποθέσεις/μέτρα ασφάλειας και πρόληψης κινδύνων. Αντίστοιχα, για την περίπτωση (β), αξίζει να επισημανθεί ο καταξιωμένος ρόλος της Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης, όταν φυσικά εφαρμόζεται με άρτια ασφαλιστήρια, βασισμένα στη διεθνή πρακτική και ευρύτερη νομολογία του συγκεκριμένου κλάδου. Γιατί, τότε έχει νόημα και πρακτική αξία η Ασφάλιση. Διαφορετικά, είναι μια σχετικά χαμηλή δαπάνη, που σε κάποια ατυχή στιγμή μπορεί να στοιχίσει ακριβά!