ΙΑΤΡΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

Απαραίτητη η Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης

Δημοσιεύθηκε στο ειδικό αφιέρωμα HEALTH τηςν ηλεκτρονικής εφημερίδος nextdeal.gr, 30/11/2021.

Η σύγχρονη τεχνολογία των αυτοματισμών (ρομποτική) και της τεχνητής νοημοσύνης, εκπλήσσει με τις προηγμένες εφαρμογές της και στον κλάδο της ιατρικής. Επιστημονικά όργανα υψηλής ακριβείας  και ρομποτικός εξοπλισμός, με ειδικό λογισμικό που απαιτείται για την ορθή λειτουργία του, υποκαθιστούν τον ανθρώπινο παράγοντα ή βοηθούν επιστήμονες γιατρούς να εκτελούν πράξεις:
- Πρόληψης, διάγνωσης, παρακολούθησης, θεραπείας ή ανακούφισης από ασθένεια
- Αποκατάστασης τραυματισμού ή αναπηρίας ή ακόμη,
- Διερεύνησης, αντικατάστασης ή τροποποίησης της ανατομίας.
Είναι προφανές πως σε παρόμοιες περιπτώσεις, προκύπτει σοβαρή ανάγκη εκτίμησης της επικινδυνότητας και της ευθύνης που συνδέεται με την κατασκευή, χρήση και συντήρηση του εξειδικευμένου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, καθόσον ο απώτερος σκοπός είναι η ασφάλεια και προστασία της ανθρώπινης υγείας.
Προσεγγίζοντας το όλο θέμα από την πλευρά της ασφάλισης κινδύνων, σημειώνεται πως δεν αρκεί πλέον η κλασική ασφάλιση του εξοπλισμού έναντι φυσικής καταστροφής του από οποιαδήποτε αιτία (property insurance. Απαιτούνται πλέον και εξελιγμένες ασφαλιστικές καλύψεις των άυλων στοιχείων (intangible assets) που συνδέονται ευρύτερα με τον εξειδικευμένο εξοπλισμό. Πρόκειται για την Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης που αφορά τον Κατασκευαστή, Προμηθευτή, Χρήστη, Συντηρητή και φυσικά τον Ιδιοκτήτη του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού.

Προστασία Καταναλωτή

Το θέμα της Προστασίας Καταναλωτή αποτελεί βασικό αξίωμα σε κάθε ευνομούμενη κοινωνία. Έχει θεσπισθεί με Ευρωπαϊκές Οδηγίες οι οποίες έχουν ενσωματωθεί πλήρως στη νομοθεσία των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Ελλάδα είναι ο βασικός Νόμος 2251/94 για την Προστασία Καταναλωτή, που συμπληρώθηκε με το Νόμο 3587/2009. Επομένως, μπορεί να λεχθεί πως το νομοθετικό πλαίσιο υπάρχει και μάλιστα, σύγχρονο και ευρωπαϊκό. Υπάρχουν όμως κάποια σοβαρά ερωτήματα στη χώρα μας.

• Πόσο ενημερωμένος είναι ο Έλληνας Καταναλωτής ώστε να μπορεί να διεκδικεί το δίκαιό του όταν πλήττονται τα συμφέροντά του, σε περιπτώσεις δηλαδή μη ασφαλών ή ελαττωματικών προϊόντων ή μη αξιόπιστης παροχής υπηρεσιών;
• Πόσο ενημερωμένη είναι η ευρύτερη Αγορά για την ισχύουσα νομοθεσία;
• Πόσο ενημερωμένοι είναι οι παραγωγικοί φορείς που κατασκευάζουν ή προμηθεύουν ιατροτεχνολογικά προϊόντα καθώς επίσης και οι φορείς παροχής υπηρεσιών (γιατροί, κλινικές / νοσοκομεία, δικηγόροι, ασφαλιστές …);

Παροχή Υπηρεσιών & Αστική Ευθύνη

Ο προαναφερθείς βασικός νόμος 2251/94 για την Προστασία Καταναλωτή, με το άρθρο 8, καθιστά “αντικειμενική” άλλως “αυστηρή” (strict liability) την αστική ευθύνη του Παρέχοντος Υπηρεσίες έναντι του Καταναλωτή. Στη βάση αυτή του σύγχρονου θεσμικού  πλαισίου, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως ο Καταναλωτής που ζημιώνεται από μια υπηρεσία που του παρέχεται, δεν είναι πλέον υποχρεωμένος να αποδείξει τη ζημιά που υπέστη όσο και τη σχέση αιτιότητας της ζημιάς με τη μη αξιόπιστη υπηρεσία (υποκειμενική ευθύνη). Είναι ο Παρέχων Υπηρεσία που θεωρείται “a priori” υπεύθυνος και είναι αυτός που πρέπει να αποδείξει πως δεν ευθύνεται για τη ζημιά που προκάλεσε (αντικειμενική ευθύνη)! Πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα που δυστυχώς, όχι μόνο οι Καταναλωτές αλλά ακόμη και οι Γιατροί, Δικηγόροι και Ασφαλιστές το αγνοούν.

Ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός & Ευθύνη

Είναι εύλογα τα παρακάτω ερωτήματα
- Ποιες είναι και που αποδίδονται  οι ευθύνες γύρω από τα όλο και πιο πολύπλοκα τεχνολογικά μηχανήματα ρομποτικής ιατρικής;
- Αν συμβεί ένα ατυχές συμβάν (ενδεχόμενο που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αποκλειστεί), ποιος θα είναι υπόλογος στο να αποζημιώσει τον παθόντα ασθενή / πελάτη, ο οποίος πληρώνει και δικαιούται ασφαλείς και αξιόπιστες υπηρεσίες; Θα ευθύνεται το ίδιο το μηχάνημα, ο Κατασκευαστής ή Προμηθευτής που το εγκατέστησε, ο γιατρός με την επιστημονική ομάδα που το χειρίζεται ή ο Ιδιοκτήτης που το εκμεταλλεύεται;
Ως αυθόρμητη απάντηση στα παραπάνω, θα μπορούσε να λεχθεί πως καταρχήν ευθύνεται ο εξειδικευμένος γιατρός-χρήστης του μηχανήματος αφού το ίδιο μηχάνημα όσο προχωρημένη τεχνητή νοημοσύνη και να φέρει, δεν μπορούμε να το κατηγορήσουμε ή να το τιμωρήσουμε. Σε ότι αφορά την ενδεχόμενη “ευθύνη” σχετικά με ελαττωματικό ιατροτεχνολογικό μηχάνημα, αυτή και πάλι θα ανάγεται στον ανθρώπινο παράγοντα.. Δηλαδή, σε περίπτωση που η ευθύνη αφορά αυτόν που το κατασκεύασε, αυτόν που το προμήθευσε και το εγκατέστησε καθώς και  αυτόν που το συντηρεί (μηχάνημα αλλά κυρίως εξειδικευμένο τεχνολογικό λογισμικό).

Ευθύνη Γιατρού & Νοσοκομείου / Κλινικής

Όταν μια ιατρική πράξη με τη χρήση σύγχρονων μηχανημάτων έχει δυσμενή αποτελέσματα για τον ασθενή, ο πρώτος που μπορεί να κατηγορηθεί φυσικά είναι ο γιατρός. Ωστόσο, μπορεί η ατυχής εξέλιξη μιας ιατρικής πράξης να μην οφείλεται αποκλειστικά σε σφάλμα του γιατρού αλλά να οφείλεται και σε εξωτερικούς παράγοντες που σχετίζονται και με τις συνθήκες νοσηλείας - λειτουργίας του νοσοκομείου / της κλινικής. Κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί πως σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τη νομική ορολογία, το νοσηλευτικό ίδρυμα (κλινική / νοσοκομείο) θεωρείται “αλληλέγγυα και εις ολόκληρο” συνυπεύθυνο για την όποια ζημιά. 
Εστιάζοντας στον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, σημειώνεται πως πέρα από το γιατρό με την ομάδα που χειρίζεται, βασικός φορέας ευθύνης είναι ο Ιδιοκτήτης (νοσοκομείο / κλινική) ο οποίος αγοράζει, εγκαθιστά και εκμεταλλεύεται τον εξοπλισμό φέροντας την ευθύνη επιμέλειας για την ασφαλή λειτουργία του. Επιπλέον, είναι αυτός που επιλέγει το γιατρό που το χειρίζεται αξιολογώντας τα επιστημονικά και επαγγελματικά προσόντα του.
Παράλληλα, ο Ιδιοκτήτης του ιατροτεχνολογικού μηχανήματος φέρει αστική ευθύνη για την όποια μειωμένη αξιοπιστία του λόγω κάποιου κατασκευαστικού ελαττώματος ή ενδεχόμενα λόγω κακής ή/και ελλιπούς συντήρησης. Βέβαια, στην πράξη η ευθύνη αυτή, νομικά και συμβατικά στην πράξη, μεταφέρεται στον Φορέα Συντήρησης καθώς και στον Προμηθευτή ή/και Κατασκευαστή του ρομποτικού μηχανήματος.

Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης

Ο θεσμός της Ιδιωτικής Ασφάλισης προσφέρει τις απαραίτητες λύσεις και στα θέματα ιατρικής αστικής ευθύνης.
Στη βάση των παραπάνω, ο κάθε γιατρός οφείλει να διαθέτει επαρκή Ασφάλιση Ιατρικής Ευθύνης (Medical Malpractice Insurance). Το ίδιο και το νοσηλευτικό ίδρυμα (νοσοκομείο / κλινική), συμπεριλαμβανομένης της Ασφάλισης Γενικής Αστικής Ευθύνης με τις επεκτάσεις για Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης Προϊόντος και Ευθύνης Εργοδότη.
Σε ότι αφορά την ευθύνη που σχετίζεται με χρήση εξειδικευμένου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, είναι απαραίτητο να υπάρχει παρόμοια Ασφάλιση Γενικής & Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης του Συντηρητή. Η τελευταία, θα πρέπει να προβλέπεται ως συμβατική απαίτηση ασφάλισης στην αντίστοιχη σύμβαση του Νοσοκομείου/ Κλινικής με τους Προμηθευτές, όπως συνηθίζεται στις συμβάσεις με τους συνεργαζόμενους εξωτερικούς ιατρούς.
Για την πληρότητα του όλου θέματος, αναφέρεται και η Ασφάλιση Κινδύνων Διαδικτύου (Cyber Insurance). Δηλαδή, κάλυψη έναντι κινδύνων οι οποίοι μπορούν να απειλήσουν την ομαλή λειτουργία και τη διαθεσιμότητα των συστημάτων, επιφέροντας σημαντικές οικονομικές επιβαρύνσεις. Επιπρόσθετα, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί πως υπάρχει και η Ασφάλιση  Αστική Ευθύνη των Μελών ΔΣ και των εκτελεστικών Διευθυντών (Management Liability Insurance) του νοσοκομείου / κλινικής έναντι των Μετόχων, Επενδυτών – Τραπεζών, Φορέων του Δημοσίου και όσων έχουν νόμιμο συμφέρον από την εύρυθμη λειτουργία του νοσηλευτικού ιδρύματος.

Εξελίξεις

Η διεθνής πρακτική, με γνώμονα την Προστασία του Καταναλωτή, έχει θεσπίσει κατάλληλα ασφαλιστικά «εργαλεία» για τη ρύθμιση των δυσμενών οικονομικών συνεπειών από προβληματικά προϊόντα ή μη αξιόπιστες υπηρεσίες. Και αυτά είναι οι διάφορες καλύψεις του Κλάδου Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης.
Είναι λίγοι αυτοί που έχουν συνειδητοποιήσει τις αλλαγές που συντελούνται στο πλαίσιο της Ε.Ε., γύρω από τα θέματα της Προστασίας του Καταναλωτή και της Προστασίας του Ανταγωνισμού, στο πλαίσιο της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.
Είναι ακόμη πιο λίγοι όσοι γνωρίζουν το ρόλο και τη χρησιμότητα της Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης, η οποία εφαρμοζόμενη με τη δέουσα αρτιότητα και πληρότητα θεωρείται διεθνώς, απολύτως απαραίτητη σε κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα και πολύ περισσότερο σε όσους παρέχουν υπηρεσίες υγείας (Γιατροί, Διαγνωστικά Κέντρα, Νοσηλευτικά Ιδρύματα), όπου ο κίνδυνος για ζημιογόνες συνέπειες εις βάρος του Καταναλωτή από αμέλεια, λάθος η παράλειψη είναι σοβαρός.
Εκφράζεται η άποψη πως στη χώρα μας ο κλάδος Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης και ειδικότερα της Ιατρικής Ευθύνης στο βαθμό που εφαρμόζεται έχει σοβαρές αδυναμίες. Απέχει από τη διεθνή πρακτική που λειτουργεί ορθολογικά και αποζημιώνει βάσει ιατρικής και νομικής πραγματογνωμοσύνης ή εξωδικαστικού συμβιβασμού. Δηλαδή, όχι απαραίτητα κατόπιν τελεσίδικης δικαστικής απόφασης (συνήθης πρακτική στη χώρα μας), που σχετίζεται με χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες που πέρα από την επιβάρυνση του παθόντα ασθενούς, φθείρουν και απαξιώνουν τις ιατρικές - νοσηλευτικές υπηρεσίες αλλά και τον ίδιο το θεσμό της Ασφάλισης. Ωστόσο, οι συνθήκες αλλάζουν.
Η καταναλωτική συνείδηση των Ελλήνων ωριμάζει και οι καταναλωτές γνωρίζουν όλο και περισσότερο πως μπορούν να εγείρουν αξιώσεις αποζημίωσης όταν ζημιώνονται και θίγονται τα συμφέροντά τους. Η οικονομική κρίση, οι ευρύτερες εξελίξεις στο χώρο της Ε.Ε. και η παγκοσμιοποίηση εντείνουν το φαινόμενο αυτό. Η συνειδητοποίηση επομένως αυτών των αλλαγών και η ταχεία προσαρμογή θα είναι επωφελής για την καλύτερη διευθέτηση των ιατρικών πράξεων με ασφαλιστική κάλυψη των ευθυνών.