ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ ΑΔΕΙΩΝ

Αναδεικνύει το ρόλο του Αρχιτέκτονα / Μηχανικού αλλά και τις ευθύνες τους

Στις 31 Ιουλίου 2018 δημοσιεύθηκε η Υπουργική Απόφαση για τις "Διαδικασίες ηλεκτρονικής υποβολής, ελέγχου και έκδοσης οικοδομικών αδειών" που προβλεπόταν από το άρθρο 28 του Νόμου 4495/2017. Πρόκειται για θετική εξέλιξη του παλαιότερου Νόμου 4030/2011 «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης και ελέγχου κατασκευών».
Αλλάζει ριζικά το καθεστώς αδειοδότησης και ελέγχου των οικοδομικών έργων. Είναι βέβαιο πως η νέα διαδικασία κινείται στη σωστή κατεύθυνση για την εξυγίανση του όλου συστήματος και τον περιορισμό της ασυδοσίας και των φαινομένων διαφθοράς των Πολεοδομικών Υπηρεσιών.

Η μέχρι τώρα κακοδαιμονία

Είναι γνωστό πως μέχρι και σήμερα το ισχύον σύστημα χαρακτηριζόταν από: Πολυνομία, πολύπλοκες διαδικασίες και δυσερμήνευτες διατάξεις καθώς επίσης από δυσλειτουργία και ανεπάρκεια υπηρεσιών για ουσιαστικό έλεγχο των μελετών και κατασκευών οικοδομικών έργων. Αποτέλεσμα: ένα πεδίο ανοιχτό σε πολιτικές ή ιδιοτελείς παρεμβάσεις με εμφανή σημεία οικονομικής διαφθοράς και ένα περιβάλλον μειωμένης ποιότητας κατασκευής, πάντα εις βάρος του εκάστοτε Ιδιοκτήτη.

Παράλληλα επικρατεί επαγγελματική ανασφάλεια για τους εμπλεκόμενους Αρχιτέκτονες – Μηχανικούς και πλήρης σύγχυση σε θέματα ευθύνης, στα πλαίσια κάποιας αστοχίας κατασκευής με σοβαρή οικονομική ζημιά για τον Ιδιοκτήτη ή επέλευσης κάποιου σοβαρό ατύχημα κατά την υλοποίηση του έργου. Παρόμοια συμβάντα μόνο λίγα δεν είναι καθώς είναι πολλοί οι Αρχιτέκτονες – Μηχανικοί που έχουν εμπλακεί σε ευρωβόρες και ψυχοφθόρες διαδικασίες αντεκδικήσεων και δικαστικών αγώνων.

Φυσικά, δεν μιλάμε για τις ειδικές περιπτώσεις κάποιου σημαντικού σεισμού, όπου ο Εγκέλαδος με δραματικό τρόπο ταρακουνάει όχι μόνο κτήρια αλλά και … συνειδήσεις υπαλλήλων πολεοδομικών υπηρεσιών,  Αρχιτεκτόνων – Μηχανικών, Μελετητών – Επιβλεπόντων – Κατασκευαστών. Ενίοτε  και των ίδιων των Ιδιοκτητών, που ανέχθηκαν ή συνειδητά συνέβαλλαν σε κάποια παρανομία.

Αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός

Όλοι όσοι με κάποιο τρόπο εμπλέκονται στο κύκλωμα της κατασκευής οικοδομικών έργων γνωρίζουν πως το σύστημα πρέπει οπωσδήποτε να εκσυγχρονιστεί. Κατά καιρούς εκδηλώθηκαν σχετικές προσπάθειες, με ευρύτερα γνωστά τα αίτια της αποτυχίας των όποιων προσπαθειών μεταρρύθμισης του συστήματος για περιορισμό του ρόλου του Κράτους και για ενίσχυση  της ιδιωτικής πρωτοβουλίας με ανάδειξη της ατομικής ευθύνης. Ο κρατικός πατερναλισμός με τα πολιτικά και συντεχνιακά συμφέροντα δεν άφηναν περιθώρια να ευδοκιμήσουν τα όποια εκσυγχρονιστικά μέτρα, κατά τα πρότυπα των άλλων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Οι όποιες προσπάθειες της Πολιτείας παρέμεναν πάντα μία θετική βούληση που εκφυλιζόταν σε ”άσκηση επί χάρτου” είτε κατά την αρχική φάση ανάληψης της πολιτικής ηγεσίας ή λίγο πριν τις επόμενες εκλογές.

Βέβαια, οι καιροί αλλάζουν. Η οδυνηρή περιπέτεια στην οποία έχει εμπλακεί η χώρα μας δεν αφήνει περιθώρια για ολιγωρία στην ανάγκη μεταρρύθμισης και προσαρμογής σε αυτό που διεθνώς θεωρείται “καθιερωμένη πρακτική” (established practice).

Το νέο καθεστώς

Ο νέος Νόμος για την «ηλεκτρονική έκδοση αδειών δόμησης και ελέγχου κατασκευών», πιστεύεται πως αποτελεί ένα θετικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό των οικοδομικών έργων. Παρά την τρέχουσα ύφεση, αναμένονται κάποια στιγμή να αρχίσουν να κινούνται, αυτή τη φορά όμως σε νέα ορθολογική βάση, αφού οι Υπηρεσίες Δόμησης παύουν να έχουν αρμοδιότητα για τη διεξαγωγή του ελεγκτικού έργου, το οποίο πλέον θα ανατίθεται σε ανεξάρτητους Ελεγκτές Δόμησης.

Επισημαίνεται πως με το νέο νόμο, οι Υπηρεσίες Δόμησης πρέπει:

- Να εκδίδουν εντός λίγων ημερών την έγκριση δόμησης, μόνο έπειτα από έλεγχο του τοπογραφικού διαγράμματος, του διαγράμματος δόμησης και των αποδεικτικών καταβολής εισφορών και κρατήσεων για τις υπηρεσίες μηχανικού

- Να εκδίδουν "άμεσα" την άδεια δόμησης, μόνο έπειτα από έλεγχο πληρότητας του φακέλου με τις απαιτούμενες μελέτες, οι οποίες υποβάλλονται πλέον με ευθύνη του μελετητή, χωρίς να υπεισέρχονται σε οποιονδήποτε περαιτέρω έλεγχο.

Οι ευθύνες

Είναι προφανές πως οι Υπηρεσίες Δόμησης, ως θεσμικά όργανα του Κράτους, θα αναλαμβάνουν την τυπική ευθύνη επιμέλειας που τους αναλογεί. Απεναντίας, οι Αρχιτέκτονες – Μηχανικοί που θα υποβάλλουν ηλεκτρονικά πλέον τις εκάστοτε Μελέτες, θα αναλαμβάνουν τις ουσιαστικές ευθύνες για τυχόν ζημιές ή οικονομικές απώλειες από τη μη αρτιότητα και πληρότητά τους. Κάτι, που κατά βάση υπήρχε και πριν. Ίσως σε ”λανθάνουσα κατάσταση” γιατί έτσι βόλευε το σύστημα, αφού υπήρχε η ψευδαίσθηση πως η αρμόδια υπηρεσία της πολεοδομίας που “ήλεγχε και σφράγιζε τη Μελέτη” αναλάμβανε και την ευθύνη ή τουλάχιστον μέρος αυτής.

Ο νέος νόμος προβλέπει και τους Ελεγκτές Δόμησης οι οποίοι θα αναλαμβάνουν υπεύθυνο ρόλο στη διαδικασία ελέγχου σε «κρίσιμες» φάσεις της υλοποίησης του εκάστοτε έργου. Οι Ελεγκτές Δόμησης, όπως έχει θεσπισθεί και με τους Ενεργειακούς Επιθεωρητές, θα είναι διαπιστευμένοι έμπειροι Αρχιτέκτονες – Μηχανικοί, οι οποίοι θα αναλαμβάνουν τυπικά και ουσιαστικά ευθύνες για τις υπηρεσίες που θα προσφέρουν.

Εν κατακλείδι, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί πως οι ευθύνες των Αρχιτεκτόνων – Μηχανικών πάντα υπάρχουν και τους βαραίνουν. Σε όλες τις προηγμένες χώρες του εξωτερικού ισχύει και εφαρμόζεται συστηματικά ο θεσμός της Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης, ως το μοναδικό και πλέον αξιόπιστο “εργαλείο” για την νομική και οικονομική προστασία τους αλλά και για την ευρύτερη διασφάλιση του συστήματος παραγωγής κατασκευαστικών έργων. Μήπως πρέπει κάποτε να αλλάξουμε και να προσαρμοστούμε στη σύγχρονη πραγματικότητα;