ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ – ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ
Ανημέρωτοι και ανυπεράσπιστοι στα θέματα Ευθύνης!
Μετά από μια πρώτη εμπειρία Μηχανικού, βρέθηκα συγκυριακά στο χώρο των ασφαλίσεων έχοντας αρχικά εξειδικευθεί στις επιχειρηματικές ασφαλίσεις και εργασθεί σε πολυεθνικό ασφαλιστικό όμιλο της Γαλλίας. Παρακολουθώντας τις θεσμικές εξελίξεις και τα δρώμενα γύρω από τα τεχνικά έργα και το επάγγελμα του Αρχιτέκτονα -Μηχανικού, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως έχουμε να διαβούμε πολύ δρόμο ακόμη στα θέματα ορθολογικής διαχείρισης κινδύνων μελέτης και κατασκευής τεχνικών έργων. Δυστυχώς, αγνοούνται ή και αποφεύγονται ενέργειες σύγκλισης και προσαρμογής στην ισχύουσα ευρωπαϊκή - διεθνή πραγματικότητα. Και όμως, οι καιροί αλλάζουν. Παρά την οικονομική κρίση οι σωστοί επαγγελματίες θα επιβιώσουν …
Οι ευθύνες
Οι Ευθύνες των Μηχανικών πάντα υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν, όσο μελετώνται και κατασκευάζονται τεχνικά έργα. Οι ευθύνες των συντελεστών παραγωγής των έργων είναι σε γενικές γραμμές προσδιορισμένες από τη βασική εθνική νομοθεσία και λεπτομερώς αποσαφηνισμένες από τη διεθνή πρακτική εμπειρία και την ευρύτερη νομολογία. Εξ άλλου, η νομοθεσία και ιδιαίτερα σε ότι αφορά θέματα Αστικής Ευθύνης ακολουθεί διεθνώς παρόμοιες βασικές αρχές Δικαίου. Αναφορικά με τις αρμοδιότητες και ευθύνες, διαχωρίζουμε τους Αρχιτέκτονες - Μηχανικούς σε δύο διακριτές κατηγορίες:
- Μελετητές - Σύμβουλοι, που παρέχουν υπηρεσίες Μελέτης, Επίβλεψης, Διοίκησης ή ειδικού Συμβούλου Ασφάλειας, Διαχείρισης Ποιότητας, Εξοικονόμησης Ενέργειας, Περιβάλλοντος κλπ και
- Εργολάβοι - Κατασκευαστές, που εκτελούν το τεχνικό έργο ή προμηθεύουν δομικά υλικά και εξοπλισμό που ενσωματώνονται σε αυτό.
Οι πρώτοι, όπως λένε οι νομικοί, έχουν "Ευθύνη Επιμέλειας", για τις υπηρεσίες που παρέχουν, δηλαδή υποχρέωση για ενσυνείδητη τήρηση των κανόνων της “τέχνης και της επιστήμης” και οι δεύτεροι. έχουν "Ευθύνη Αποτελέσματος", δηλαδή ευθύνη για παράδοση άρτιας και ασφαλούς κατασκευής ή προϊόντος.
Ο ρόλος της Ασφάλισης
Η διεθνής πρακτική έχει αναδείξει σύγχρονους μηχανισμούς διασφάλισης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και του παραδιδόμενου τεχνικού έργου ή προϊόντος καθώς και του εκάστοτε Κύριου του Έργου / Χρηματοδότη - Επενδυτή ο οποίος πληρώνει για τη Μελέτη και Κατασκευή του εκάστοτε έργου. Βασικό "εργαλείο" διασφάλισης, πέρα από την τυπική διαπίστευση της επάρκειας τυπικών προσόντων και σχετικής εμπειρίας αντίστοιχα του Μελετητή / Συμβούλου Μηχανικού και του Εργολάβου Κατασκευαστή ή Προμηθευτή, είναι η "εγγύηση" από κάποιο ανεξάρτητο Τρίτο Φορέα για την ποιότητα των υπηρεσιών (σε ότι αφορά ευθύνη στα πλαίσια Μελέτης, Επίβλεψης, Διοίκησης Έργου) και την αρτιότητα και ασφάλεια του έργου (σε ότι αφορά ευθύνη στα πλαίσια της Κατασκευής) . Η "εγγύηση" αυτή δεν είναι άλλη από την Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητή / Συμβούλου Μηχανικού και αντίστοιχα, η Ασφάλιση “κατά παντός κινδύνου” Κατασκευής Έργου. Σημειώνεται πως υπάρχει και η Ασφάλιση "10ετούς εγγύησης του αποπερατωμένου έργου", η οποία αποτελεί εξειδικευμένο θέμα που ξεφεύγει από το σκοπό του παρόντος άρθρου
Οι παραπάνω ασφαλίσεις δεν εφαρμόζονται ορθολογικά στην πράξη. Ιδιαίτερα η πρώτη (Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητή / Συμβούλου Μηχανικού) συνήθως απουσιάζει στις συμβάσεις Μελέτης ή/και Κατασκευής τεχνικών έργων (δημόσιων ή/και ιδιωτικών). Όταν δε υφίσταται ως συμβατικός όρος, συχνά υποβαθμίζεται σε τυπικό “χαρτί” χωρίς να αναζητείται η ουσία της ασφαλιστικής κάλυψης.
Θα πρέπει κάποτε συστηματικά να εφαρμόσουμε το θεσμό της Ασφάλισης τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο όπου κατά βάση επικρατεί παρόμοια νοοτροπία. Τυχόν "έλλειμμα" αξιοπιστίας της εγχώριας ασφαλιστικής αγοράς δεν θα πρέπει να αποτελεί άλλοθι απραξίας. Ο θεσμός της Ασφάλισης είναι διεθνοποιημένος και κάλλιστα μπορούν να βρεθούν γόνιμες και σχετικά φτηνές λύσεις σε σαφείς απαιτήσεις.
Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση, στο θέμα της Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης. Αυτό, γιατί οι εξελίξεις αναδεικνύουν όλο και πιο πολύ την αναγκαιότητά της για την επιβίωση του Επαγγελματία ή της Επιχείρησης στο σύγχρονο περιβάλλον οικονομικής κρίσης, έντονου ανταγωνισμού και αυξημένων απαιτήσεων για ποιότητα και αξιοπιστία σε συνδυασμό με το βέλτιστο κόστος.
Επιχειρείν στα “χρόνια της μιζέριας“
Η Ασφάλιση είναι αναμφισβήτητα επιτυχημένο δημιούργημα του σύγχρονου ανθρώπου και είναι αυτή που μπορεί να καλύψει απρόβλεπτες οικονομικές ανάγκες και ελλείμματα από ατυχείς καταστάσεις που μπορεί να συμβούν. Χωρίς να κοστίζει υπερβολικά, δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας για ανάληψη πρωτοβουλιών, αναγκαίων για την οικονομική ανάκαμψη. Σε περίοδο οικονομικής κρίσης, όχι μόνο δεν να καταργείται αλλά πρέπει να αναβαθμίζεται.
Στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης, του ελεύθερου ανταγωνισμού, της ιδιάζουσας οικονομικής κρίσης, του Μνημονίου και της πολιτικής - κοινωνικής - οικονομικής επιτήρησης, πρέπει να δούμε τα πράγματα με ρεαλισμό και να διορθώσουμε τις όποιες διαχρονικές αδυναμίες και ελλείψεις. Προς τούτο, πρέπει ψύχραιμα να αντιδράσουμε επιστρατεύοντας υγιείς δυνάμεις που σίγουρα διαθέτουμε. Η τρέχουσα οικονομική κρίση θα πρέπει να ενεργήσει θετικά προς την κατεύθυνση του εξορθολογισμού και όχι ως τροχοπέδη στον απαραίτητο εκσυγχρονισμό του συστήματος.
Το ιδιαζώντως αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο η περίπτωση σωματικής βλάβης ή θανάτου ακόμη και από αμέλεια Μηχανικού θεωρείται ποινικό αδίκημα, το πολυδαίδαλο και συχνά αντιφατικό νομοθετικό πλαίσιο άσκησης του επαγγέλματος, με την απόδοση ευθυνών (ποινές και πρόστιμα) από τη μια πλευρά και με πιθανές αστικές απαιτήσεις από την πλευρά των πελατών σε περίπτωση λάθους ή παράλειψης κατά την εφαρμογή των Νόμων και των Διατάξεων καθώς και των κανόνων της Τέχνης και της Επιστήμης, καθιστούν το επάγγελμα του Έλληνα Μηχανικού κατεξοχήν "έντασης ευθύνης". Επιπλέον, η αναβάθμιση του ρόλου αλλά και των ευθυνών με την όλο και περισσότερη εκχώρηση αρμοδιοτήτων από τις δημόσιες υπηρεσίες στους ελεύθερους επαγγελματίες Μηχανικούς, τους θέτει μπροστά σε νέους επαγγελματικούς κινδύνους από τους οποίους πρέπει να διασφαλιστούν.
Ο σύγχρονος Έλληνας Μηχανικός είναι απαραίτητο να συνειδητοποιήσει πως η Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης είναι το μοναδικό "εργαλείο" που μπορεί να τον διασφαλίσει στην άσκηση του επαγγέλματος ...